Een norm is een ongeschreven wet over hoe je jezelf hoort te gedragen. In menig voetbalkantine is het de norm om de derde helft gezellig door te brengen met elkaar onder het genot van een metertje bier. Waarden gaan meer over idealen, die gezien worden als waardevol. Dingen die jij als persoon belangrijk vindt en soms ook door een groep gedragen worden. Normen en waarden hebben overeenkomsten, maar zijn op een aantal punten verschillend. De norm op een treinstation is bijvoorbeeld eerst alle mensen laten uitstappen, voordat je de trein instapt. De waarde hierachter is beleefdheid. Daarnaast maakt het de transitie van in- en uitstappen echter ook veel gemakkelijker.
Gezondheid
Ook wat betreft gezondheid zijn de gedragingen van mensen omgeven met normen en waarden. Vetarm eten is er eent van. Gebaseerd op de discutabele interpretaties van The Seven Countries Study van Ancel Keys, is de gezondheidsnorm ‘verzadigd vet is fout’ met de handige V – V – F alliteratie. De eerste oorspronkelijke waarde achter deze norm was gezondheidsverbetering. Kennis verdiept zich in de loop der tijd en soms kan de norm door voortschrijdend inzicht veranderen. Dan dient er een mindshift gemaakt te worden. Dit soort processen duren meestal enige tijd.
Dan is daar ook nog de moraal en de ethiek. Moraal staat voor een geheel van opvattingen die we erop nahouden en als leidraad gehanteerd worden om de dingen als mens goed te doen. De ethiek bestudeert deze moraal en stelt kritische vragen. Ook hier kijken mensen door verschillende brillen. Er zijn culturen die er een compleet ander moraal op na houden dan de moraal waar jij aan gewend bent. Wellicht ben je in je leven ook weleens tegen het fenomeen aangelopen dat anderen je ‘mores’ wilden leren om je op andere gedachten te brengen.
Intrinsieke gedragsverandering
Kijk bij het stellen van een doel altijd naar de normen en waarden van een cliënt. Een mooi voorbeeld hiervan is veganisme of juist veel vlees eten. Hier kunnen sterke normen en waarden aan ten grondslag liggen. Voor de overtuigde veganist kan dit zijn het redden van de planeet, diervriendelijkheid en gezondheid, terwijl de verstokte vleeseter juist vindt dat hij recht heeft op ‘zijn’ stuk vlees. Zijn opa is er immers ook 82 jaar oud mee geworden. Als jij als coach andere normen en waarden hanteert op dit gebied dan jouw cliënt, en je wilt je cliënt daarom ‘mores’ gaan leren, dan zul je weinig kans van slagen hebben.
Ons advies is om vanuit een open en betrokken grondhouding samen met een cliënt normen, waarden en moraliteit bespreekbaar te maken en te onderzoeken. De onderliggende waarde is vaak gemeenschappelijk: het komen tot een verbetering van de gezondheid.